کار در کلاس ۱ حل معادله کسری حسابان یازدهم
معادله $\frac{۱}{(x - ۲)^۲} + \frac{۲}{x - ۲} = ۳$ را حل کنید.
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس ۱ صفحه ۱۹ حسابان یازدهم
سلام! این معادله یک **معادله کسری** است که با استفاده از **تغییر متغیر** به سادگی به یک معادله درجه دوم تبدیل میشود. اولین گام، تعیین شرط وجود جواب است.
### گام اول: تعیین دامنه و شرطهای معادله
معادله کسری تنها زمانی تعریف شده است که مخرج کسرها صفر نباشند:
$$x - ۲ \ne ۰ \implies \mathbf{x \ne ۲}$$
### گام دوم: تغییر متغیر
عبارت تکراری در مخرج کسرها، $(x-۲)$ است. اگر $\mathbf{u = \frac{۱}{x-۲}}$ را در نظر بگیریم، داریم:
* $\frac{۱}{(x-۲)^۲} = (\frac{۱}{x-۲})^۲ = u^۲$
* $\frac{۲}{x-۲} = ۲ \times \frac{۱}{x-۲} = ۲u$
معادله اصلی به یک معادله درجه دو بر حسب $u$ تبدیل میشود:
$$u^۲ + ۲u = ۳$$
$$u^۲ + ۲u - ۳ = ۰$$
### گام سوم: حل معادله درجه دو بر حسب $u$
معادله را با روش **تجزیه** حل میکنیم. به دنبال دو عدد میگردیم که ضرب آنها $-۳$ و جمع آنها $۲$ باشد (اعداد ۳ و $-۱$):
$$(u + ۳)(u - ۱) = ۰$$
$$\mathbf{u_۱ = -۳ \quad \text{و} \quad u_۲ = ۱}$$
### گام چهارم: بازگشت به متغیر اصلی $x$
حالا مقادیر $u$ را در رابطه $u = \frac{۱}{x-۲}$ جایگذاری میکنیم.
* **حالت اول ($u = -۳$):**
$$-۳ = \frac{۱}{x - ۲}$$
$$-۳(x - ۲) = ۱$$
$$-۳x + ۶ = ۱$$
$$-۳x = ۱ - ۶ = -۵$$
$$x = \frac{-۵}{-۳} \implies \mathbf{x_۱ = \frac{۵}{۳}}$$
* **حالت دوم ($u = ۱$):**
$$۱ = \frac{۱}{x - ۲}$$
$$x - ۲ = ۱$$
$$\mathbf{x_۲ = ۳}$$
### گام پنجم: بررسی اعتبار جوابها
هر دو جواب $x_۱ = \frac{۵}{۳}$ و $x_۲ = ۳$ با شرط $\mathbf{x \ne ۲}$ سازگار هستند، زیرا $\frac{۵}{۳} \approx ۱.۶۷ \ne ۲$ و $۳ \ne ۲$.
**جوابهای معادله**: $\mathbf{\frac{۵}{۳}}$ و $\mathbf{۳}$.
کار در کلاس ۲ حل مسئله نسبت طلایی حسابان یازدهم
اگر در یک مستطیل با طول $L$ و عرض $w$ داشته باشیم:
$$\frac{L}{w} = \frac{w + L}{L}$$
آنگاه میگوییم در این مستطیل **نسبت طلایی** برقرار است.
اگر محیط یک زمین ورزشی مستطیل شکل، برابر ۱۴۴ متر و اندازه طول و عرض آن متناسب با نسبت طلایی باشد، طول و عرض زمین چقدر است؟
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس ۲ صفحه ۱۹ حسابان یازدهم
سلام! این یک مسئله ترکیبی زیباست که از مفهوم **نسبت طلایی** (Golden Ratio) و خواص مستطیل استفاده میکند. نسبت طلایی معمولاً با حرف یونانی $\phi$ (فی) نمایش داده میشود و در طبیعت و هنر کاربرد فراوان دارد.
### گام اول: محاسبه مقدار نسبت طلایی ($\phi$)
رابطه نسبت طلایی به صورت زیر تعریف شده است:
$$\frac{L}{w} = \frac{w + L}{L}$$
ما ابتدا باید مقدار این نسبت $\frac{L}{w}$ را پیدا کنیم. فرض میکنیم $\mathbf{\phi = \frac{L}{w}}$ باشد.
* **سادهسازی طرف دوم:** کسر سمت راست را جدا میکنیم:
$$\frac{w + L}{L} = \frac{w}{L} + \frac{L}{L} = \frac{w}{L} + ۱$$
* **جایگذاری $\phi$:** توجه کنید که $\frac{w}{L}$ برابر با $\frac{۱}{\phi}$ است.
$$\phi = \frac{۱}{\phi} + ۱$$
* **تشکیل معادله درجه دو:** دو طرف را در $\phi$ ضرب میکنیم:
$$\phi^۲ = ۱ + \phi$$
$$\mathbf{\phi^۲ - \phi - ۱ = ۰}$$
* **حل معادله برای $\phi$:** از فرمول دلتا استفاده میکنیم (چون $\phi$ یک نسبت طول است، باید مثبت باشد):
$$\phi = \frac{-(-۱) \pm \sqrt{(-۱)^۲ - ۴(۱)(-۱)}}{۲(۱)} = \frac{۱ \pm \sqrt{۱ + ۴}}{۲} = \frac{۱ \pm \sqrt{۵}}{۲}$$
$$\mathbf{\phi = \frac{۱ + \sqrt{۵}}{۲} \approx ۱.۶۱۸}$$ (مقدار منفی قابل قبول نیست)
### گام دوم: استفاده از محیط مستطیل
* **محیط مستطیل**: $P = ۲(L + w)$.
* **مقدار داده شده**: $P = ۱۴۴$ متر.
$$۲(L + w) = ۱۴۴$$
$$L + w = ۷۲$$
$$\mathbf{L = ۷۲ - w} \quad \text{(معادله ۱)}$$
### گام سوم: جایگذاری و حل برای $w$ و $L$
* **استفاده از نسبت طلایی**: $\frac{L}{w} = \phi$
$$L = \phi w \quad \text{(معادله ۲)}$$
* **حل دستگاه معادلات**: معادله ۲ را در معادله ۱ جایگذاری میکنیم:
$$\phi w + w = ۷۲$$
$$w (\phi + ۱) = ۷۲$$
* **محاسبه $w$**:
$$w = \frac{۷۲}{\phi + ۱}$$
**نکته محاسباتی مهم:** میدانیم که $\phi^۲ - \phi - ۱ = ۰$. پس $\phi^۲ = \phi + ۱$. یعنی **$\phi + ۱ = \phi^۲$**.
$$w = \frac{۷۲}{\phi^۲}$$
* **محاسبه $L$**: از رابطه $L = \phi w$ استفاده میکنیم:
$$L = \phi (\frac{۷۲}{\phi^۲}) = \frac{۷۲}{\phi}$$
### گام چهارم: جایگذاری مقدار عددی
مقدار $\phi \approx ۱.۶۱۸$ را جایگذاری میکنیم:
* **محاسبه عرض ($w$)**:
$$\phi^۲ \approx (۱.۶۱۸)^۲ \approx ۲.۶۱۸$$
$$w = \frac{۷۲}{۲.۶۱۸} \approx \mathbf{۲۷.۵} \quad \text{(متر)}$$
* **محاسبه طول ($L$)**:
$$L = ۷۲ - w \approx ۷۲ - ۲۷.۵ \approx \mathbf{۴۴.۵} \quad \text{(متر)}$$
**پاسخ نهایی**:
* **طول زمین ($athbf{L}$)**: تقریباً **۴۴.۵ متر**
* **عرض زمین ($athbf{w}$)**: تقریباً **۲۷.۵ متر**